Τα βουνά καλύπτουν περισσότερο από το 25% της επιφάνειας της γης, παρέχουν βασικές καλλιέργειες τροφίμων και το μεγαλύτερο μέρος του γλυκού νερού παγκοσμίως, αφού οι περισσότεροι ποταμοί του κόσμου τροφοδοτούνται από ορεινές πηγές και περισσότερος από μισός πληθυσμό της Γης εξαρτάται από τα βουνά για υδάτινους πόρους, ενώ το 10% του πληθυσμού της Γης ζει σε ορεινές περιοχές.
Τα βουνά αποτελούν καταφύγιο αρκετών ζώων, σπάνιων φυτών και βοτάνων. Η αξία και η ομορφιά των βουνών είναι τεράστια και τα τελευταία χρόνια, με αφορμή τη γοργή μετάβαση από την κλιματική αλλαγή στην κλιματική κρίση, μαθαίνουμε όλο και περισσότερα για το ρόλο τους στην ατμόσφαιρα της γης και την ανθρώπινη υγεία.
Η Καισαριανή έχει την τύχη να είναι χτισμένη στους πρόποδες του Υμηττού, ενός από τα 4 βουνά της Αττικής που διαμορφώνουν το λεκανοπέδιο της πρωτεύουσας.
Ο Υμηττός, με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο είναι ευάλωτος σε ισχυρούς ανέμους που δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη υψηλής βλάστησης. Ίσως για αυτό από την αρχαιότητα αναπτύσσεται μια βιοποικιλότητα με επικρατέστερα τα θαμνώδη φυτά, με αποτέλεσμα να γίνει ξακουστός από τότε για τα βότανα που φυτρώνουν στις πλαγιές του, ευεργετικά για την ανθρώπινη υγεία.
Η ίδια βλάστηση ευνόησε τη μελισσοκομία, καθιστώντας τον Υμηττό τοπόσημο για την παραγωγή υψηλής ποιότητας μελιού, αφού οι μέλισσες τρέφονται με τα άνθη των βοτάνων του.
Ενώ επισκεπτόμαστε το βουνό για περιπάτους, αναρρίχηση, downhill με τα ποδήλατά μας ή για να δούμε τα δεκάδες αξιοθέατα, ελάχιστοι γνωρίζουμε ότι ο Υμηττός διαθέτει μια από τις πλουσιότερες βιοποικιλότητες στην Ελλάδα.
Μια ανάσα από το κέντρο της Αθήνας, το βουνό μας φιλοξενεί πάνω από 800 είδη φυτών, με 52 από αυτά ενδημικά του Υμηττού. Κατέχει επίσης ένα ευρωπαϊκό ρεκόρ 41 και πλέον ειδών ορχιδέας, το οποίο διαμορφώνει στατιστικά το πυκνότερο ποσοστό σε σχέση με την έκταση, σε όλη την Ευρώπη!
Το μέλι του Υμηττού αναφέρει ο Παυσανίας στα κείμενα των περιηγήσεών του. Ο Πλάτωνας αναφέρει ότι ο Υμηττός είχε κάποτε πυκνό δάσος το οποίο χάθηκε λόγω συνθηκών (ίσως καιρικών;).
Το υπέροχο βουνό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για μύθους και λατρευτικές παραδόσεις στις πλαγιές του: αποτέλεσε ‘σπίτι’ των Μουσών, των Νυμφών, κατώτερων θεοτήτων της αρχαίας Ελλάδας αλλά και χώρο λατρείας Ολύμπιων θεών όπως η Αφροδίτη και κατά μία εκδοχή του μύθου του ανεκπλήρωτου έρωτα του Ηφαίστου για τη θεά Αθηνά, ένα επεισόδιο μεταξύ τους οδήγησε στη δημιουργία της Κύλλου Πήρας, δηλαδή της σημερινής Καλοπούλας!
Στα 80.000 στρέμματα της έκτασής του ζει πανίδα σε άλλους γνωστή και σε άλλους λιγότερο γνωστή: πτηνά, ερπετά, θηλαστικά, αμφίβια μέχρι και ψάρια!
Χάρη στα 37 (!) σπήλαια που υπάρχουν εντός της έκτασής του είναι χαρακτηρισμένος ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) και χάρη στα πτηνά που τον κατοικούν ή τον επισκέπτονται χαρακτηρίζεται ως μία από τις 196 Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Χώρας.
Στα γοητευτικά μυστικά του συμπεριλαμβάνεται το μυστηριώδες Δρακόσπιτο, αδιευκρίνιστης χρονολόγησης και χρήσης, η Θέση Καράβι, η οποία αποτελεί αναρριχητικό προορισμό και πεδίο σπηλαιολογικής εξάσκησης.
Δύο από τα σπήλαια του Υμηττού είναι σχετικά κοντά στην Καισαριανή: το Σπηλαιοβάραθρο Αστερίου και Σπήλαιο Κορακοβουνίου. Το πρώτο, πολύ κοντά στη Μονή Αστερίου είναι φυσικό καρστικό πηγάδι βάθους 75 μέτρων, με πλούσιο σταλακτικτικό υλικό στα τοιχώματά του. Προσοχή, το βάραθρο ενδείκνυται για επισκέψεις μόνο για έμπειρους σπηλαιολόγους! Το δεύτερο, στις πλαγιές του Κορακοβουνίου, από το οποίο πήρε το όνομά του, βρίσκεται σε υχόμετρο 650 μέτρων, δημιουργήθηκε από καρστική διάβρωση.
Στο πέρασμα των αιώνων ο μυσταγωγικός χαρακτήρας του βουνού προσέλκυσε προσκηνητές, αναχωρητές, μοναχούς ακόμα και λόγιους ανθρώπους του πνεύματος και των γραμμάτων.
Κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια, ο Υμηττός και η περιοχή γύρω από την Καλοπούλα αποτελούν χώρο συγκέντρωσης Νεοπλατωνιστών. Από τον 11ο αιώνα και μετά μια σειρά από μοναστήρια χτίζονται στον Υμηττό με γνωστότερη φυσικά τη Μονή Καισαριανής, από την οποία η πόλη μας πήρε το όνομά της.
Πολύ κοντά στη Μονή βρίσκεται ο Λόφος Ταξιαρχών, με ένα σύνολο μικρότερων ναών, ένας εξ αυτών ο Ναός του Αγίου Μάρκου. Διάσημη και εμβληματική είναι η ‘Τρύπια Εκκλησία’ γνωστότερη και ως ανάληψη, μια μικρή καμαρωτή ‘αίθουσα’ που μάλλον δημιουργήθηκε για να λειτουργεί ως δεξαμενή για τη Μονή Καισαριανής. Με την πάροδο των αιώνων ο χώρος απέκτησε λατρευτικό χαρακτήρα και οι τοίχοι του σήμερα καλύπτονται με εικονίσματα και αφιερώματα. Λίγο πιο ψηλά βρίσκεται η Μονή του Προδρόμου ή του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού ή Φιλοσόφου.
Τα βουνά δεν είναι αφηρημένες γεωγραφικές περιοχές. Είναι τόποι ζωής και φυσικής δημιουργίας και εξέλιξης. Δεν αξίζουν απλώς την προστασία και τη φροντίδα μας. Την οφείλουμε στη μητέρα φύση που μας γέννησε όλους, αλλιώς η καταστροφή που προκαλούμε επιστρέφει πίσω σε εμάς, είτε με τη μορφή προβλημάτων υγείας είτε μέσω πυρκαγιών, ακραίων καιρικών φαινομένων και καταστροφών.
*Με πληροφορίες από τη μελέτη της Περιπατητικής Ομάδας Υμηττού για τη δημιουργία του «Υμηττός Trail» και στοιχεία από τις έρευνες των κυρίων Σταύρου Αποστόλου και Δημήτρη Θεοδωσόπουλου.
