Ομιλία Θέμιδος Παπαδοπούλου, Αντιπροέδρου ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης & Εφορου Μουσείου στην 6η εσπερίδα του Ανοιχτού Διαρκούς Συνεδρίου «100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή» του Κέντρου Μικρασιατικού Πολιτισμού & Ανάδειξης Σύγχρονης Ιστορίας του Δήμου Καισαριανής “Διαχείριση Πολιτισμικής Κληρονομιάς: Tα μεγάλα ιδρύματα Μικρασιατικής πολιτιστικής κληρονομιάς στην Καισαριανή”
Κυρίες, κύριοι
Θα ήθελα όλοι μας να φέρουμε στο μυαλό μας τον χάρτη της Μ. Ασίας, δηλαδή την σημερινή Τουρκία. Αν επίσης φέρουμε στο μυαλό μας όλους τους σοφούς της αρχαιότητας θα δούμε ότι οι περισσότεροι προέρχονται από το ίδιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος , της Μ. Ασίας. Ηρόδοτος, Όμηρος, Αναξαγόρας, Αναξίμανδρος, Απολλώνιος ο Τυανεύς, αλλά και τους Αγίους; Άγιος Γεώργιος, Μέγας Βασίλειος, Μέγας Γρηγόριος, Μέγας Αθανάσιος Αγιοτόκος λοιπόν Μ. Ασία αλλά «Φως Γνώσεως».
Έτσι όταν το Φως του Ιωνικού Πολιτισμού χόρευε, τότε το επίπεδο πολιτισμού και καλαισθησίας της Ρωμιοσύνης απογειωνόταν. Εδώ άρχισε η ιστορία της ανθρωπότητας. Ξαφνικά όμως ένα σύννεφο πένθους και θλίψης κάλυψε όλη την Μικρά Ασία και ιδιαιτέρως την Σμύρνη. Η φωτιά που έκαψε την Σμύρνη ήταν ένα βαθύτατο και ανεπανόρθωτο πλήγμα για την Ρωμιοσύνη. Μία ύβρις χωρίς κάθαρση. Οι χθεσινοί άρχοντες Μικρασιάτες βρέθηκαν πρόσφυγες στον ελλαδικό χώρο. Η αντιμετώπισή τους απ’ ους αυτόχθονες ομόαιμους, ομόθρησκους, ομόγλωσσους αδελφούς δεν ήταν αυτό που περίμεναν. Ο Π. Κανελλόπουλος τοποθετείται επί του ζητήματος ως εξής: Δεν υπήρξε συμπάθεια, δεν υπήρξε απάθεια, υπήρξε αντιπάθεια. Παρ’ όλα αυτά, εδώ ρίζωσαν πάλι οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, εδώ είδαν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν και να προκόβουν, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πολιτιστική κοινωνική, οικονομική και επιστημονική ανέλιξη της χώρας. Γέμισε ο Ελλαδικός χώρος από Μικρασιατικά τοπωνύμια, Νέα. Μάκρη, Ν. Σινασός, N. Φιλαδέλφεια, Ν. Ιωνία, Ν. Σμύρνη.
Εγώ ζω στη Ν. Σμύρνη. Στη Ν. Σμύρνη βρίσκεται το πολιτιστικό Ίδρυμα «Εστία Νέας Σμύρνης» μία κιβωτός ιστορικής μνήμης όλων των Μικρασιατικών Πατρίδων. Αδιάψευστοι μάρτυρες οι θησαυροί που φυλάσσονται στα πολυσυλλεκτικά και διαστρωματικά Μουσεία της καθώς και τα χιλιάδες πολύτιμα βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, φωτογραφίες και χάρτες της Βιβλιοθήκης της.
Έχει όμως η Ε.Ν.Σ. έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα που τον συνθέτουν αρκετοί παράγοντες όπως π.χ. η οικειότητα της ατμόσφαιρας που καλλιεργεί, το εύρος της πολιτιστικής της εμβέλειας, η άνεση της επικοινωνίας της με ερευνητές, καθηγητές, φοιτητές αλλά και μαθητές, ακόμη και του Νηπιαγωγείου.
Η προσπάθεια μεταλαμπάδευσης όλων των εκφάνσεων του Μικρασιατικού πολιτισμού πραγματοποιείται με λεπτομερείς ξεναγήσεις κάθε Δευτέρα και Πέμπτη ή κατόπιν ραντεβού.
- Με τη θέσπιση διαγωνισμού βιβλίων, αναγνωρισμένου πλέον ως ένας από τους πιο σοβαρούς και ανιδιοτελείς, με Μικρασιατικά θέματα.
- Με τη θέσπιση διαγωνισμών έργων μαθητών που έχουν επισκεφτεί την Εστία Ν. Σμύρνης, τους έχει εντυπωσιάσει κάποιο από τα εκθέματα ή κάποια από τις πραγματικές ιστορίες που έχουν ακούσει και τους καλούμε να δημιουργήσουν οτιδήποτε αποδίδοντάς του εικαστικά ή φιλολογικά. Τα αποτελέσματα αυτού του διαγωνισμού ιδιαίτερα φέτος είναι εκπληκτικά αρχίζοντας από αφηγήσεις μέχρι ντοκιμαντέρ και ζωγραφικά έργα.
- Με εκδηλώσεις διαφόρων εθίμων και συνηθειών. Γιορτάζουμε την πρωτοχρονιά με την μεγαλοπρέπεια που της αρμόζει, με τη βασιλόπιτά μας τη σμυρνέϊκη και τα περίφημα αετάκια. Το Πάσχα ιδιαίτερα το Σάββατο του Λαζάρου, μοιράζουμε στα Σχολεία που μας επισκέπτονται τα λαζαράκια ζυμωμένα με πολύ αγάπη από εμάς.
- Προγραμματίζοντας διάφορες εκδηλώσεις παρουσιάσεως βιβλίων αναφερομένων στην ιστορία της ρωμιοσύνης. Σχετικά δε με την Μικρασιατική καταστροφή παραμένουν πολλές σελίδες μέχρι σήμερα άγραφες παρότι η συνεχιζόμενη έρευνα φέρνει συνέχεια καινούργια στοιχεία στο φως.
- Διαδικτυακά με ξεναγήσεις και συνεντεύξεις
- Με αλλεπάλληλες επισκέψεις στα σπίτια μας για να απολαύσουν τα μέλη των τηλεοπτικών συνεργείων όχι μόνο οπτικά αλλά και στην πραγματικότητα τις λιχουδιές της Μικρασιατικής κουζίνας.
- Με συνεντεύξεις σε διάφορες εφημερίδες, τηλεοπτικούς σταθμούς και περιοδικά.
- Με διαγωνισμούς συγγραφής βιβλίων Μικρασιατικού περιεχομένου που άπτονται είτε της ζωής εκεί ή της ιστορίας του τόπου.
- Με διαγωνισμούς για τα παιδιά όλων των ηλικιών – πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης – με θέματα Μικρασιατικά φιλολογικά ή καλλιτεχνικά.
- Με δανεισμό σε διάφορα άλλα Μουσεία, π.χ. στο Μουσείο Μπενάκη, αντικειμένων γνήσιας Μικρασιατικής προέλευσης για να τα παρουσιάσουν στις δικές τους εκθέσεις.
- Με επισκέψεις των μελών μας σε αδελφά Μικρασιατικά Σωματεία ‘ώστε να γνωρίσουνε την ιδιαίτερη ιστορία κάθε Μικρασιατικού τόπου π.χ. Βουρλά, Κυδωνίες, Αττάλεια.
- Μικρασιατικοί χοροί.
- Μικρασιατικό κέντημα.
- Με την έκδοση βιβλίων Μνημειακών όπως τα βιβλία «Εστιάζοντας στο Βυζάντιο» και «100 χρόνια βιβλιογραφία: Μικρασιατικής καταστροφής και προσφυγικού ζητήματος 1919 – 2016»
Κυρίες και Κύριοι,
Παρά τις δύσκολες συγκυρίες που σήμερα βιώνουμε και τις λεπτές ισορροπίες που ωστόσο πρέπει να τηρούμε, δεν είναι δυνατόν να λησμονηθεί να λειανθεί με γενικότητες ή να παρακαμφθεί ένα τόσο σημαντικό γεγονός όπως η Μικρασιατική καταστροφή από την συλλογική μας μνήμη. Μέχρι τώρα έχουμε καταφέρει να μεταβάλουμε το «τραύμα» της πρώτης γενιάς σε «θαύμα». Ας εργαστούμε λοιπόν όλοι μαζί να κάνουμε το θαύμα ακόμη πιο λαμπερό, πιο εκθαμβωτικό.
