Το Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού και Ανάδειξης Σύγχρονης Ιστορίας του Δήμου Καισαριανής έχει τη μεγάλη χαρά να παρουσιάζει την πρώτη του έκδοση στα 28 χρόνια ιστορίας του.
Στην επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη μετακίνηση των πληθυσμών από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, με βάση τη Συνθήκη της Λωζάνης, και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ του Δήμου Καισαριανής με τίτλο «1922 – 2022: 100 Χρόνια Μνήμης και Δημιουργίας» παρουσιάζουμε μια πρωτότυπη εκδοτική ιδέα: 13 μικρά διηγήματα εμπνευσμένα από φωτογραφικό υλικό του Ιστορικού Αρχείου του ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ του Δήμου Καισαριανής.
Η έκδοση αυτή εγκαινιάζει ένα νέο κύκλο λειτουργίας του ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ, με κεντρικό σκοπό την ανάδειξή του σε κομβικό φορέα διατήρησης της ιστορικής μνήμης και της Μικρασιατικής πολιτισμικής κληρονομιάς και ταυτότητας πέρα από τα σύνορα της πόλης.
Το 1922 υπήρξε χρονιά-σταθμός για τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος, σηματοδοτώντας τα γεγονότα της μεγαλύτερης τραγωδίας που βίωσε ο σύγχρονος ελληνισμός. Ταυτόχρονα συνιστά χρονιά ορόσημο, γιατί αποτελεί την απαρχή ενός νέου κεφαλαίου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Για την Καισαριανή σηματοδοτεί την απαρχή της δημιουργίας της πόλης μας.
Η Καισαριανή ήταν ένας από τους τέσσερις πρώτους προσφυγικούς καταυλισμούς και προσφυγικούς συνοικισμούς που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα.
Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί για εμάς κομμάτι της τοπικής και συχνά της οικογενειακής μας ιστορίας. Δεν είναι ένα αφηρημένο ιστορικό γεγονός του μακρινού παρελθόντος. Δεν αφορά μόνο τα ιστορικά γεγονότα που επηρέασαν καθοριστικά τον Ελληνισμό και τη διαμόρφωση της νέας Ελλάδας.
Είναι μέρος των αφηγήσεων των παππούδων μας, των παιδικών μας αναμνήσεων στα τετράγωνα. Αυτές οι μνήμες αποτελούν ζωτικό κομμάτι του Μικρασιατικού πολιτισμού, όπως επαναπροσδιορίστηκε από τους πρόσφυγες και τους απογόνους τους, στην προσπάθειά τους να προσαρμοστούν στη νέα τους πατρίδα.
Στις προσφυγικές μας κοινότητες συγκεντρώθηκε ο δυναμισμός και οι αξίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, ο πλούτος των πολιτισμικών στοιχείων, οι παραδόσεις, οι τέχνες και η παιδεία, όλα όσα συνέβαλαν στη διαμόρφωση της νέας ελληνικής ταυτότητας.
Όπου και αν εγκαταστάθηκαν οι Μικρασιάτες, παρά τις δυσκολίες ενσωμάτωσης, κατάφεραν με εργατικότητα, πνεύμα καινοτομίας και εφευρετικότητα να προοδεύσουν, στηρίζοντας την ευημερία του τόπου. Με τη συνεισφορά τους στον πρωτογενή τομέα, το επιχειρείν, τη βιομηχανία, την πνευματική ζωή και τις τέχνες, αποτέλεσαν παράγοντα ισχυροποίησης της εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας.
Στην επέτειο των 100 ετών, η μεγάλη αφήγηση της ιστορίας συναντά τις προσωπικές μαρτυρίες, τις οικογενειακές ιστορίες, το βίωμα, τη νοσταλγία, τον πόνο αλλά και την ανάγκη για επούλωση.
Η έκδοση αυτή εντάσσεται σε ένα σύνολο δράσεων του Κέντρου με γενικό τίτλο «1922-2022: 100 Χρόνια Μνήμης και Δημιουργίας».
Οι δράσεις και οι εκδηλώσεις μας εδράζουν σε δύο βασικούς πυλώνες:
Ο πρώτος πυλώνας είναι το Ανοιχτό Διαρκές Συνέδριο μέσω του οποίου θέλουμε να αναδείξουμε το ερευνητικό έργο της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με την επίδραση που άσκησε ο μαζικός εποικισμός της μητροπολιτικής Ελλάδας από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και τις διαστάσεις του γεγονότος σε σχέση με τη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας σε όλες τις εκφάνσεις της.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την ενίσχυση του ρόλου του ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ του Δήμου.
Στην ιστορία της Καισαριανής αποτυπώνεται με τον πλέον εύγλωττο τρόπο η προέλευση και η πορεία επίλυσης του προσφυγικού ζητήματος, κυρίως όμως αναδεικνύονται οι πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές επιπτώσεις που επέφερε η σταδιακή και πολυτάραχη διαδικασία ενσωμάτωσης των προσφύγων στον Ελλαδικό χώρο.
Η ταυτότητα της Καισαριανής είναι η Μνήμη της.
Τα τεκμήρια αυτής της μνήμης έχουν βρει «στέγη» στο Ιστορικό Αρχείο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.-ΑΣ.Ι. Δήμου Καισαριανής. Από την ίδρυσή του, συγκεντρώθηκε ένας σημαντικός όγκος αρχειακού υλικού, η ταξινόμηση και ψηφιοποίηση του οποίου όμως παρέμενε μέχρι σήμερα ατελής. Το αρχείο χρήζει επιστημονικής διαχείρισης, ταξινόμησης και πλήρους ψηφιοποίησης με σύγχρονα μέσα αρχειοθέτησης, έτσι ώστε να προστατευθεί και να αναδειχθεί ο πλούτος του.
Το αφήγημα της Καισαριανής, όπως το γνωρίζουμε από την ιστορική έρευνα και όπως τεκμαίρεται από το ίδιο το Αρχείο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.-Α.Σ.Ι. Δήμου Καισαριανής, διατρέχει όλες τις περιόδους και τα σημαντικά γεγονότα του 20ου αιώνα. Αποκαλύπτει μοναδικές πτυχές στην προσφυγική ιστορία με ντοκουμέντα από το συνοικισμό που ιδρύθηκε το 1923 και αναπτύχθηκε σταδιακά μέχρι το 1940. Παρέχει πολύτιμη πληροφορία και τεκμηρίωση για την αντιστασιακή δράση των κατοίκων από την Κατοχή μέχρι και τα Δεκεμβριανά και τέλος καταγράφει την εξέλιξη της αστικοποίησης που σημειώνεται στην Καισαριανή στους μεταπολεμικούς χρόνους.
Η ιστορία του 20ου αιώνα δεν έχει απλώς περάσει από το σώμα της πόλης. Είναι κυριολεκτικά χαραγμένη στον ιστό της. Η Καισαριανή αποτελεί ένα ανοιχτό, ζωντανό μουσείο. Μόνο σε σχέση με την περίοδο του Β’ Π.Π. υπάρχουν διάσπαρτες στην πόλη 14 αναμνηστικές πλάκες πεσόντων, εκτελεσθέντων, μαχών ή ιστορικών συναντήσεων, όπως αυτή του Άρη Βελουχιώτη στις 15 Μαΐου 1941 με πρόσφυγες Καισαριανιώτες πρόθυμους να ενταχθούν στις δυνάμεις εθνικής αντίστασης.
Το ολοκληρωμένο πρόγραμμα αναβάθμισης του Ιστορικού Αρχείου του ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ που έχουμε καταρτίσει περιλαμβάνει μια σειρά από προτάσεις σε υπουργεία, οι οποίες είναι ήδη σε φάση υλοποίησης, ενώ άλλες είναι ακόμη υπό έγκριση. Σε αυτές που υλοποιούνται ήδη συμπεριλαμβάνεται ο «Ψηφιακός Ξεναγός», μια πρωτοποριακή εφαρμογή, χάρη στην οποία ο κάτοικος ή ο επισκέπτης, μέσω tablet ή κινητού, θα πραγματοποιεί διαδρομές εντός του αστικού ιστού της Καισαριανής με θεματικές όπως η ιστορία, η τέχνη, η γαστρονομία και το περιβάλλον. Αυτή την περίοδο εκτελούμε εργασίες αναβάθμισης της ιστοσελίδας του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.-Α.Σ.Ι., προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις της ηλεκτρονικής εποχής στην οποία ζούμε. Σε εξέλιξη επίσης βρίσκονται δύο διαφορετικές εργασίες, η μία αφορά στην οργανωτική και λειτουργική αναβάθμιση του Μουσείου, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Σχεδίου Πολιτισμού, ενώ η άλλη στην «Συλλογή, Έρευνα και Τεκμηρίωση των ιστορικών στοιχείων της περιόδου 1941-1944».
Υπό έγκριση από τα Υπουργεία Πολιτισμού και Εσωτερικών (Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης») είναι ένα Σχέδιο Διαχείρισης και Ανάδειξης του αρχείου προφορικής ιστορίας του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.-ΑΣ.Ι., μια πρόταση περιοδικής έκθεσης με τίτλο «Δράσεις για την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς των προσφυγικών συνοικισμών: Η περίπτωση της Καισαριανής» καθώς και μια πρόταση με τίτλο «Η Καισαριανή ως πρότυπο διαχείρισης και αξιοποίησης της ιστορικής μνήμης στο δημόσιο χώρο» με στόχο τη συγκέντρωση, διαχείριση και αξιοποίηση των πολιτισμικών πόρων της Καισαριανής για την ανασύσταση της τοπικής ιστορίας με σύγχρονα επιστημονικά και τεχνολογικά μέσα, μέσω αξιοποίησης εργαλείων Δημόσιας Ιστορίας.
Με αυτό το λεύκωμα κάνουμε λοιπόν την αρχή, σε μια νέα εποχή δημιουργίας για το Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού και Ανάδειξης Σύγχρονης Ιστορίας του Δήμου Καισαριανής.
Επιμέλεια έκδοσης από τις Εκδόσεις “Λογότυπο” και δωρεά της ΑΜΚΕ ΑΙΓΕΑΣ
Ευχαριστούμε θερμά την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου «ΑΙΓΕΑΣ», χωρίς τη συμβολή της οποίας αυτή η έκδοση δεν θα ήταν εφικτή.
Ελπίζουμε τα ιδρύματα, οι φορείς και οι οργανισμοί που στηρίζουν τον πολιτισμό στη χώρα να συνεχίσουν να το κάνουν, γιατί σε αυτούς τους ρευστούς καιρούς που ζούμε είναι αναγκαίο, περισσότερο από ποτέ, να παράγεται έργο που βοηθά την ενίσχυση της ιστορικής μας μνήμης και της πολιτισμικής μας ταυτότητας.
Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλη την ομάδα των εκδόσεων «Λογότυπο» για την αγάπη και την φροντίδα την οποία επέδειξαν, προκειμένου να δημιουργηθεί αυτή η έκδοση, αλλά κυρίως τον Χρύσανθο Ξάνθη προσωπικά για τη σύλληψη της ιδέας και την αφοσίωση με την οποία ανέλαβε την υλοποίησή της.
Αυτό το βιβλίο είναι ένα πολύ όμορφο εκδοτικό ξεκίνημα για το ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ του Δήμου Καισαριανής.
Χρήστος Βοσκόπουλος
Δήμαρχος Καισαριανής
Πρόεδρος ΚΕΜΙΠΟ-ΑΣΙ Δήμου Καισαριανής
