Αποτελέσματα έρευνας για τις ενεργειακές ανάγκες των νοικοκυριών στην Αττική
Τα στοιχεία της έρευνας χαρτογραφούν μια κοινωνία που ζει στα όρια της φτώχειας, με ελλιπή πρόσβαση σε βασικά αγαθά, ενώ το επίπεδο ζωής των Ελλήνων δέχεται ένα ακόμα σοβαρό πλήγμα.
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος “REVERTER”, με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Συντονιστής του έργου) και του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. πραγματοποίησε έρευνα με σκοπό τη χαρτογράφηση των ενεργειακών αναγκών των νοικοκυριών και την κατεύθυνση των μελλοντικών μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, με έμφαση στους ευάλωτους καταναλωτές.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας για τη χρονική περίοδο 25 Μαΐου – 30 Ιουνίου 2023. Το δείγμα ήταν τυχαίο και αποτελείται τόσο από τα μέλη της, όσο και από μη μέλη. Συνολικά συλλέχθηκαν 500 ερωτηματολόγια/ απαντήσεις.
Τα ευρήματα της έρευνας
1. Κοινωνικοοικονομικό προφίλ
Το 81% των νοικοκυριών περιελάμβαναν από 2 έως 4 άτομα.
Περίπου το 1/5 των νοικοκυριών που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν τουλάχιστον ένα μέλος με αναπηρία ή μακροχρόνια ασθένεια και το 16,3% είχε τουλάχιστον ένα μέλος που ήταν μακροχρόνια άνεργος.
Όλα τα νοικοκυριά με καθαρό μηνιαίο εισόδημα κάτω των €680 δήλωσαν ότι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης και περίπου το 75-80% των νοικοκυριών με εισόδημα €680 – €1.250 δήλωσαν ότι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν.
Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 50-60% για νοικοκυριά με εισόδημα €1.251 – €1.950.
2. Χαρακτηριστικά των κατοικιών και συστημάτων θέρμανσης
- Περίπου το 40% των κατοικιών κατασκευάστηκαν πριν από το 1980 και στερούνται των βασικών προδιαγραφών μόνωσης
- το 22,6% κατασκευάστηκε μεταξύ 1981 και 1995
- το 23,4% κατασκευάστηκε μεταξύ 1996 και 2005
- το υπόλοιπο μετά το 2006. Το 71,42% δήλωσε ότι έχει ιδιόκτητη κατοικία και είναι αξιοσημείωτο ότι 31,9% αυτών έχουν δάνεια και υποθήκες
Περίπου το 56% θερμαίνουν τα σπίτια τους χρησιμοποιώντας συστήματα κεντρικής θέρμανσης, [πετρέλαιο θέρμανσης (41,1%) και το φυσικό αέριο (14,5%)].
Τα υπόλοιπα νοικοκυριά χρησιμοποιούν κυρίως:
- συστήματα κλιματισμού (13,9%)
- ατομική θέρμανση με φυσικό αέριο (12,3%)
- ηλεκτρικές συσκευές (4,6%)
- 9 στους 10 από αυτούς που έχουν κεντρική θέρμανση με πετρέλαιο θέρμανσης και 8 στους 10 από αυτούς που έχουν κεντρική θέρμανση με φυσικό αέριο χρησιμοποιούν και συμπληρωματικά συστήματα θέρμανσης, κυρίως κλιματιστικά (46,09%) και ηλεκτρικές συσκευές (25,58%).
Περίπου το 2,5% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι δεν θερμαίνει καθόλου την κατοικία του.
3. Κόστος ενέργειας
- το 20% των νοικοκυριών λειτουργεί το σύστημα θέρμανσης για λιγότερο από 2 ώρες ημερησίως ή καθόλου
- το 35% 2 – 4 ώρες την ημέρα
Περισσότερα από τα μισά νοικοκυριά αναφέρουν θερμοκρασία εσωτερικού χώρου μικρότερη από τη θερμοκρασία δωματίου που συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), δηλαδή 18-21οC.
Η ανεπαρκής θέρμανση συνδέεται άμεσα με προβλήματα υγείας: το ποσοστό των νοικοκυριών που αναφέρουν προβλήματα υγείας λόγω ανεπαρκούς θέρμανσης που διαβιοί σε θερμοκρασία σπιτιού μεταξύ 15-18οC είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό για θερμοκρασία σπιτιού μεταξύ 18-21οC και το ποσοστό για θερμοκρασία σπιτιού κάτω από 15oC είναι περίπου 4 φορές υψηλότερο.
Το μέσο συνολικό ενεργειακό κόστος ανά έτος είναι περίπου 1.900€.
Οι δαπάνες ενέργειας επηρεάζονται από το μέγεθος του σπιτιού, τον τύπο του συστήματος θέρμανσης και τα χαρακτηριστικά των νοικοκυριών (π. χ., ενώ τα νοικοκυριά με άνεργους τείνουν να ξοδεύουν λιγότερα).
4. Δυσκολία επιβίωσης νοικοκυριών
- το 47,5% των νοικοκυριών δήλωσε ότι δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στις μηνιαίες δαπάνες
- το 33,62% μπορεί να τα βγάλει πέρα με το τρέχον εισόδημα
- το 10,5% ζει άνετα
Προκειμένου να πληρώσει τα έξοδα ηλεκτρισμού και θέρμανσης τους τελευταίους 12 μήνες:
- 1 / 2 νοικοκυριά έχει περικόψει τις δαπάνες φαγητού,
- 1 / 5 τις δαπάνες για φάρμακα
- 4 / 5 έχουν περιορίσει τη χρήση ηλεκτρικών συσκευών και φωτισμού
- 1 / 2 τη χρήση ζεστού νερού
- 3 / 4 τη θέρμανση του σπιτιού
- 4 / 5 νοικοκυριά έχουν περικόψει την ψυχαγωγία
- 3 / 5 τις μετακινήσεις
5. Ενεργειακή φτώχεια
- τα μισά νοικοκυριά αναφέρουν ότι δεν μπορούν να διατηρήσουν τα σπίτια τους επαρκώς ζεστά ή δροσερά
- το 1 / 5 των νοικοκυριών αναφέρουν καθυστερήσεις στους λογαριασμούς ενέργειας
- το 5% δήλωσε ότι η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος/φυσικού αερίου είχε διακοπεί τους τελευταίους 12 μήνες
- το 1 / 3 των νοικοκυριών αναφέρουν προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την ανεπαρκή θέρμανση ή/και την παρουσία υψηλής υγρασίας στο σπίτι (36,15%)
- το 80% των νοικοκυριών έχουν περιορίσει τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, περισσότερο από το 75% τη χρήση θέρμανσης και περίπου το 50% τη χρήση ζεστού νερού για να μπορούν να πληρώσουν την ενέργεια τους τελευταίους 12 μήνες
- το 36% των νοικοκυριών ξοδεύουν περισσότερο από το 10% του καθαρού εισοδήματός τους για τις ενεργειακές τους δαπάνες
- Το 67,23 δήλωσε ότι οι προμηθευτές ενέργειας δεν αντιμετωπίζουν τους καταναλωτές χαμηλού εισοδήματος με δίκαιο τρόπο και ιδιαίτερα τη διευκόλυνσή τους μέσω της δυνατότητας ρύθμισης οφειλών περισσότερων δόσεων
Για την καλύτερη αντιμετώπιση των ως άνω προβλημάτων η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος “REVERTER”, θα λειτουργήσει στα γραφεία της στις αρχές του επόμενου έτους πιλοτικό γραφείο «υπηρεσιών μιας στάσης», στο οποίο τα ευάλωτα νοικοκυριά θα μπορούν να βρουν μία «στέγη» με σκοπό να εγγραφούν σε επιδοτούμενα προγράμματα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών τους, παρέχοντας ενημέρωση, καθοδήγηση, στήριξη και βοήθεια.